Urządzenia do ręcznego spawania elektrodami nietopliwymi (urządzenia TIG) są oferowane jako źródła prądu stałego lub pulsującego (TIG-DC) o biegunowości ujemnej lub prądu przemiennego (TIG-AC). Praktycznie źródła prądu przemiennego mają również opcję prądu stałego/pulsującego a więc są oznaczane jako TIG-AC/DC.
Wiele spawarek TIG może być również wykorzystywanych do spawania metodą MMA - i odwrotnie niektóre spawarki MMA można wykorzystać do spawania metodą TIG - należy wówczas pamiętać, że spawarka nie posiada elektrozaworu gazu osłonowego i należy zastosować uchwyt spawalniczy TIG z zaworkiem ręcznym.
Obecnie w ofercie handlowej spotyka się poniższe rodzaje spawarek TIG:
prostowniki spawalnicze - są źródłem prądu stałego - TIG DC. Urządzenia te są coraz rzadziej stosowane w spawaniu TIG.
transformatory spawalnicze,
spawarki inwertorowe (prostowniki inwertorowe, inwertory spawalnicze) - urządzenia te pracują jako TIG-DC oraz TIG-AC. Inwertor przekształca prąd o częstotliwości sieciowej 50Hz na prąd o wysokiej częstotliwości. Dzięki temu przemiana napięcia odbywa się w transformatorze o wysokiej częstotliwości i lekkiej konstrukcji. Spawarki inwertorowe są urządzeniami kosztownymi, ale dzięki swoim zaletom wyparły inne rodzaje źródeł prądu.
Schemat stanowiska do spawania metodą TIG
1. Zasilacz energetyczny łuku
2. Uchwyt elektrody
3. Butla z argonem
4. Reduktor ciśnienia
5. Przepływomierz
6. Zawór nastawczy
7. Zawór elektromagnetyczny
8. Przekaźnik czasowy
9. Sygnalizator przepływu wody chłodzącej
10. Jonizator
11. Przycisk sterowniczy na palniku
12. Urządzenie do eliminacji składowej prądu stałego przy spawaniu prądem
przemiennym
Spawarki TIG, dobór
Podstawowe parametry i funkcje inwertorów TIG
Maksymalny prąd spawania (amperaż) - jest podstawowym wyznacznikiem mocy każdej spawarki. Decyduje on jak gruby materiał możemy spawać.
Cykl pracy - określany jest dla danej wartości natężenia prądu spawania. Jest procentowanym podziałem 10 minut na czas, przez który urządzeniem można spawać z daną wartością prądu spawania i na konieczny czas przerwy w pracy. Przerwy w pracy są konieczne ze względu na nagrzewanie się układów spawarki. Po przekroczeniu ustalonej temperatury spawarka automatycznie się wyłącza celem schłodzenia. Cykl pracy zwiększa się wraz ze zmniejszaniem prądu spawania. Np. spawarka może spawać prądem 250A w cyklu 35% a prądem 170A w cyklu 100%.
Puls - możliwość spawania prądem pulsacyjnym w TIG-DC i regulacji parametrów pulsacji prądu spawania (wartości impulsu, prądu podstawy, czas trwania impulsu, częstotliwość impulsów). Dzięki funkcji spawania pulsacyjnego i możliwości regulacji jego parametrów mamy wpływ na skupienie łuku i kształt spoiny a także możliwość spawania cienkich blach.
TIG HF - jest to funkcja zapłonu łuku wysoką częstotliwością za pomocą wbudowanego jonizatora. Jest najwygodniejsza dla spawacza oraz umożliwia uzyskanie czystego początku spoiny. Należy jedynie uważać na niebezpieczeństwo zakłócenia pracy urządzeń elektronicznych w pobliżu miejsca spawania.
TIG Lift - metoda zajarzeniu łuku przez potarcie (podobnie jak to ma miejsce przy zajarzaniu elektrody w metodzie MMA). Wymaga większej wprawy od spawacza w porównaniu z metodą HF.
AC/DC - umożliwia spawanie metodą TIG prądem przemiennym. Jest to wymagane do spawania aluminium i jego stopów.
MMA - funkcja umożliwiająca spawanie metodą MMA, czyli spawanie elektrodą otuloną. Zwiększa to możliwości jak i uniwersalność urządzenia. Zobacz dobór spawarek MMA.
Inne parametry - w zależności od rodzaju i klasy urządzenia dostępny jest szereg dodatkowych funkcji do sterowania przebiegiem i parametrami spawania: czas narastania prądu, czas opadania prądu, czas wypływu gazu przed zajarzeniem łuku, czas wypływu gazu po zakończeniu jarzenia łuku, częstotliwość prądu AC, balans prądu AC.
Jak wybrać spawarkę TIG?
W pierwszej kolejności należy zdecydować czy urządzenie ma pracować prądem stałym (TIG-DC) czy również przemiennym (TIG-AC/DC). Jeżeli chcemy spawać aluminium, magnez i ich stopy to niezbędne jest urządzenie TIG-AC/DC. Do spawania stali stopowych wystarczy TIG-DC.
Dobór spawarki TIG należy rozpocząć od ustalenia maksymalnego prądu spawania, jakim chcemy dysponować. Aby to określić musimy wiedzieć, jakiej maksymalnej grubości materiał będziemy spawać - zobacz, jaki jest orientacyjny prąd spawania w zależności od grubości materiału: Technika spawania TIG.
Następnym bardzo ważnym, a często pomijanym parametrem jest cykl pracy w jakim chcemy spawać naszym założonym maksymalnym prądem spawania. Do półprofesjonalnej pracy powinien wynosić minimum 25÷35%. Jeżeli chcemy pracować z dużą wydajnością i nie chcemy, aby spawarka się przegrzewała i wyłączała to założony prąd spawania powinien być dostępny w cyklu minimum 60%.
Należy unikać kupowania spawarek w których cykl pracy nie jest podany! - może się okazać, że podanym prądem maksymalnym praktycznie "nie da się spawać".
Z drugiej strony nie należy wybierać zbyt dużej spawarki w stosunku do potrzeb, ponieważ przemieszczanie dodatkowej masy z jednego stanowiska na drugie utrudnia i spowalnia pracę.
W przypadku spawania metodą TIG dominującymi urządzeniami są spawarki inwertorowe (inwertory spawalnicze). Tak więc jeżeli wiemy już czy chcemy spawarkę TIG-DC czy TIG-AC/DC to można przejść do odpowiedniej kategorii i zawęzić wybór do spawarek o odpowiadającym nam prądzie maksymalnym i odpowiednim cyklu pracy. Jednak nawet spawarki o zbliżonej mocy różnią się cenowo bardzo znacznie. Nasz dobór powinien uwzględniać więc funkcje dodatkowe oraz możliwość regulacji zaawansowanych parametrów. Np. jeżeli chcemy spawać cienkie blachy to należy wybrać urządzenie z funkcją "puls".
Jeżeli jednak będziemy spawać metodą TIG sporadycznie, okazjonalnie czy też hobbystycznie to można wybrać prosty inwertor do spawania metodą MMA (elektrodami otulonymi) z funkcją TIG.
Dobór osprzętu i materiałów dodatkowych
Uchwyt spawalniczy TIG - należy zwrócić uwagę czy dostarczany jest w komplecie z urządzeniem czy należy dokupić osobno. Jeżeli osobno to mamy wpływ na wybór długości przewodu - zwykle 4m lub 8m. Parametry uchwytu - prąd maksymalny w danym cyklu pracy - powinny być dobrane do parametrów urządzenia. Zwykle uchwyty do około 250A są chłodzone gazem, natomiast większe chłodzone cieczą.
Uchwyt spawalniczy TIG kpl. chłodzony gazem z wykazem części
Ponadto uchwyty produkowane są w różnych kształtach w zależności od np. dostępności do złącza.
Uwaga: jeżeli wybraliśmy prosty inwertor do spawania MMA z możliwością spawania TIG to prawdopodobnie nie jest on wyposażony w elektrozawór gazu osłonowego i należy zastosować uchwyt spawalniczy TIG z zaworkiem ręcznym.
Gaz osłonowy - dostarczany jest w butlach pod wysokim ciśnieniem. Gazy osłonowe dostępne są w punktach sprzedaży gazów technicznych. Opis gazów zobacz: Technika spawania TIG.
Przewód masowy - należy zwrócić uwagę czy dostarczany jest w komplecie z urządzeniem czy należy dokupić osobno. Jeżeli osobno to mamy wpływ na wybór długości przewodu. Przekrój przewodu podawany w mm2 musi być dobrany odpowiednio do maksymalnego natężenia prądu.
Reduktor gazu - przykręcany jest standardowym gwintem do butli z gazem. Ważne jest, aby był dobrany odpowiednio do rodzaju gazu osłonowego.
Chłodnica cieczy - niezbędna wówczas, gdy wybraliśmy uchwyt chłodzony cieczą. Chłodnica znajduje się na wyposażeniu urządzenia lub znajduje się w akcesoriach do danego urządzenia i należy ją dokupić osobno.
Przewód z uchwytem elektrodowym MMA - dokupujemy wówczas, gdy chcemy wykorzystać spawarkę TIG do spawania elektrodami otulonymi (metoda MMA).